της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
Χτισμένο δίπλα στο ποτάμι του Δαφνώνα, βρίσκεται το Λεωνίδιο ή «Αγιελίδι» που στην τσακώνικη διάλεκτο, είναι η πρωτεύουσα της επαρχίας της Κυνουρίας. Είναι χαρακτηρισμένος επίσημα ως ιστορικός τόπος, ως παραδοσιακός οικισμός, βρίσκεται εντός προστατευόμενης περιοχής του δικτύου Natura 2000, ενώ οι κάτοικοί του μιλούν ακόμα την -υπό εξαφάνιση- Τσακώνικη γλώσσα.
Ονομασία
Σύμφωνα με την παράδοση, η πόλη οφείλει την ονομασία της στον Άγιο Λεωνίδη και στις συμμάρτυρές του (3ος αι.), που τα λείψανά τους ξέβρασε η θάλασσα στην παραλία. Στα τσακώνικα το Λεωνίδιο ονομάζεται Αγιελήδι.
Ιστορία
Αρχαιότητα
Οι Τσάκωνες, εγκατεστημένοι στην επαρχία της Κυνουρίας, θεωρούνται άμεσοι απόγονοι των Δωριέων, οι οποίοι στα απομονωμένα και δύσβατα μέρη τους, διατήρησαν γνήσια και ανόθευτη την ρίζα τους, τα ήθη και τα έθιμά τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, προέρχονταν από πληθυσμούς της Λακωνίας που κατέφυγαν στα ορεινά του Πάρνωνα κατά τη διάρκεια των Αβαρο-Σλαβικών επιδρομών στην Πελοπόννησο στα τέλη του 6ου αιώνα. Το όνομα Τσάκωνες λοιπόν, ουσιαστικά αποτελεί παραφθορά του ονόματος Λάκωνες. Λόγω της γεωγραφικής απομόνωσης του τόπου, οι Τσάκωνες διατήρησαν πολλά στοιχεία της λακωνικής- δωρικής διαλέκτου μαζί με επιδράσεις από την κοινή ελληνική γλώσσα.
Βυζάντιο
Η πρώτη αναφορά για τους Τσάκωνες, απογόνους των αρχαίων Λακώνων, γίνεται την πρώιμη Βυζαντινή περίοδο. Κατά το 18ο αι. το εμπόριο που ανθεί στον τόπο, διακινείται από το λιμάνι της Πλάκας. Η πρώτη πραγματική εμφάνιση του ονόματος των «Τσακώνων» παραδίδεται από τον Βυζαντινό συγγραφέα και Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνο τον Ζ΄, τον λεγόμενο Πορφυρογέννητο (905-959μ.χ.), ο οποίος μνημονεύει μια ειδική τάξη στρατιωτών του τότε Βυζαντινού Κράτους, τους «Τσέκωνες», που «αφωρίζοντο εις τα κάστρα», δηλ. «ακρίτες» ή «καστροφύλακες».
Σύμφωνα με την παράδοση, η πόλη οφείλει την ονομασία της στον Άγιο Λεωνίδη και στις συμμάρτυρές του (3ος αι.), που τα λείψανά τους ξέβρασε η θάλασσα στην παραλία. Στα τσακώνικα το Λεωνίδιο ονομάζεται Αγιελήδι.
Ιστορία
Αρχαιότητα
Οι Τσάκωνες, εγκατεστημένοι στην επαρχία της Κυνουρίας, θεωρούνται άμεσοι απόγονοι των Δωριέων, οι οποίοι στα απομονωμένα και δύσβατα μέρη τους, διατήρησαν γνήσια και ανόθευτη την ρίζα τους, τα ήθη και τα έθιμά τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, προέρχονταν από πληθυσμούς της Λακωνίας που κατέφυγαν στα ορεινά του Πάρνωνα κατά τη διάρκεια των Αβαρο-Σλαβικών επιδρομών στην Πελοπόννησο στα τέλη του 6ου αιώνα. Το όνομα Τσάκωνες λοιπόν, ουσιαστικά αποτελεί παραφθορά του ονόματος Λάκωνες. Λόγω της γεωγραφικής απομόνωσης του τόπου, οι Τσάκωνες διατήρησαν πολλά στοιχεία της λακωνικής- δωρικής διαλέκτου μαζί με επιδράσεις από την κοινή ελληνική γλώσσα.
Βυζάντιο
Η πρώτη αναφορά για τους Τσάκωνες, απογόνους των αρχαίων Λακώνων, γίνεται την πρώιμη Βυζαντινή περίοδο. Κατά το 18ο αι. το εμπόριο που ανθεί στον τόπο, διακινείται από το λιμάνι της Πλάκας. Η πρώτη πραγματική εμφάνιση του ονόματος των «Τσακώνων» παραδίδεται από τον Βυζαντινό συγγραφέα και Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνο τον Ζ΄, τον λεγόμενο Πορφυρογέννητο (905-959μ.χ.), ο οποίος μνημονεύει μια ειδική τάξη στρατιωτών του τότε Βυζαντινού Κράτους, τους «Τσέκωνες», που «αφωρίζοντο εις τα κάστρα», δηλ. «ακρίτες» ή «καστροφύλακες».
Φραγκοκρατία
Για την περίοδο αυτή υπάρχουν ελάχιστες γραπτές πληροφορίες κυρίως από το γνωστό «Χρονικό του Μορέος», γραμμένο στον 14ο αιώνα από Φραγκοέλληνα Μοριάτη. Η περίοδος της Φραγκοκρατίας, στην Τσακωνιά, ξεκινάει περίπου το 1204μ.χ. Με τον όρο Τσακωνιά, δεν εννοούσαν μόνο την ορεινή τραχιά περιοχή που γνωρίζουμε σήμερα, αλλά μια περιοχή με κάμπους και λιβάδια. Μάλλον αναφέρονται στην ευρύτερη περιοχή από το το Γεράκι, Κάμπο του Έλους και Μονεμβάσια μέχρι και την ορεινή περιοχή της σημερινής Τσακωνιάς.
Τουρκοκρατία
Το Λεωνίδιο δεν κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς, ευθύς αμέσως μετά την Άλωση της Πόλης (1453), οπότε έπεσε στην κυριαρχία των Βενετσιάνων, μαζί με μερικούς γνωστούς άλλους γειτονικούς τόπους.
Μάχη στην Τσακωνιά (1464)
Η μάχη τοποθετείται κάπου ανάμεσα στο Λεωνίδιο και το Κιβέρι. Οι Τούρκοι πολιορκούσαν το Άργος που βρισκόταν στα χέρια των Βενετσιάνων. Κι ένα τμήμα βενετσιάνικου στρατού έσπευσε σε βοήθεια, πιθανότατα από την Μονεμβάσια, δια μέσου της Κυνουρίας, την οποία ο χρονογράφος την γνώριζε με το όνομα «Τσακωνιά».
Για την περίοδο αυτή υπάρχουν ελάχιστες γραπτές πληροφορίες κυρίως από το γνωστό «Χρονικό του Μορέος», γραμμένο στον 14ο αιώνα από Φραγκοέλληνα Μοριάτη. Η περίοδος της Φραγκοκρατίας, στην Τσακωνιά, ξεκινάει περίπου το 1204μ.χ. Με τον όρο Τσακωνιά, δεν εννοούσαν μόνο την ορεινή τραχιά περιοχή που γνωρίζουμε σήμερα, αλλά μια περιοχή με κάμπους και λιβάδια. Μάλλον αναφέρονται στην ευρύτερη περιοχή από το το Γεράκι, Κάμπο του Έλους και Μονεμβάσια μέχρι και την ορεινή περιοχή της σημερινής Τσακωνιάς.
Τουρκοκρατία
Το Λεωνίδιο δεν κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς, ευθύς αμέσως μετά την Άλωση της Πόλης (1453), οπότε έπεσε στην κυριαρχία των Βενετσιάνων, μαζί με μερικούς γνωστούς άλλους γειτονικούς τόπους.
Μάχη στην Τσακωνιά (1464)
Η μάχη τοποθετείται κάπου ανάμεσα στο Λεωνίδιο και το Κιβέρι. Οι Τούρκοι πολιορκούσαν το Άργος που βρισκόταν στα χέρια των Βενετσιάνων. Κι ένα τμήμα βενετσιάνικου στρατού έσπευσε σε βοήθεια, πιθανότατα από την Μονεμβάσια, δια μέσου της Κυνουρίας, την οποία ο χρονογράφος την γνώριζε με το όνομα «Τσακωνιά».
Καταστροφή του Λεωνιδίου (1467)
Το 1467 καταγράφεται το Λεωνίδιο μεταξύ άλλων ως κατεστραμμένη πόλη από επιδρομές Τούρκων, δεν γνωρίζουμε αν παρέμειναν στην κυριαρχία των Βενετσιάνων ή στην κυριαρχία των Τούρκων και εξακολούθησαν οι κάτοικοι, με την βοήθεια των Βενετσιάνων την αντίσταση εναντίον των Τούρκων.
Δεύτερη τουρκοκρατία
Οι Τούρκοι κατέκτησαν πάλι τον Μοριά το 1715, η διοικητική διαίρεση παρέμεινε περίπου η ίδια, εκτός από την περιοχή της Κυνουρίας όπου δημιουργήθηκε το «Βιλαέτι του Αγ. Πέτρου» και το Βιλαέτι του Πραστού», το οποίο περιλάμβανε τις περιοχές από τον Αγ. Ανδρέα μέχρι το Λεωνίδιο. Στο Βιλαέτι του Πραστού δεν κατοικούσαν τούρκοι, ή κατοικούσαν ελάχιστοι και αυτό φαίνεται από τα φορολογικά αρχεία – καταγραφές – της εποχής.
Επανάσταση 1821
Ο τόπος έχει να επιδείξει πληθώρα ανδρών που συνέβαλαν στη Μεγάλη Επανάσταση του 1821. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο μεγάλος δάσκαλος, ο Πραστιώτης Εμμανουήλ Τροχάνης, σπουδαγμένος στην Αθωνιάδα Σχολή από τον διδάσκαλο του Γένους Ευγένιο Βούλγαρη, που δίδαξε στα σχολεία των ελληνικών γραμμάτων του Πραστού και της Σίφνου γραμματική και αρχαία ελληνικά, είχε δε ασχοληθεί και με την Τσακώνικη γλώσσα καθώς αναφέρει ο Γάλλος φιλόλογος και ελληνιστής Villoison.
Το 1467 καταγράφεται το Λεωνίδιο μεταξύ άλλων ως κατεστραμμένη πόλη από επιδρομές Τούρκων, δεν γνωρίζουμε αν παρέμειναν στην κυριαρχία των Βενετσιάνων ή στην κυριαρχία των Τούρκων και εξακολούθησαν οι κάτοικοι, με την βοήθεια των Βενετσιάνων την αντίσταση εναντίον των Τούρκων.
Δεύτερη τουρκοκρατία
Οι Τούρκοι κατέκτησαν πάλι τον Μοριά το 1715, η διοικητική διαίρεση παρέμεινε περίπου η ίδια, εκτός από την περιοχή της Κυνουρίας όπου δημιουργήθηκε το «Βιλαέτι του Αγ. Πέτρου» και το Βιλαέτι του Πραστού», το οποίο περιλάμβανε τις περιοχές από τον Αγ. Ανδρέα μέχρι το Λεωνίδιο. Στο Βιλαέτι του Πραστού δεν κατοικούσαν τούρκοι, ή κατοικούσαν ελάχιστοι και αυτό φαίνεται από τα φορολογικά αρχεία – καταγραφές – της εποχής.
Επανάσταση 1821
Ο τόπος έχει να επιδείξει πληθώρα ανδρών που συνέβαλαν στη Μεγάλη Επανάσταση του 1821. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο μεγάλος δάσκαλος, ο Πραστιώτης Εμμανουήλ Τροχάνης, σπουδαγμένος στην Αθωνιάδα Σχολή από τον διδάσκαλο του Γένους Ευγένιο Βούλγαρη, που δίδαξε στα σχολεία των ελληνικών γραμμάτων του Πραστού και της Σίφνου γραμματική και αρχαία ελληνικά, είχε δε ασχοληθεί και με την Τσακώνικη γλώσσα καθώς αναφέρει ο Γάλλος φιλόλογος και ελληνιστής Villoison.
