της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
Η πρωτεύουσα του νομού Ημαθίας πρωταγωνιστεί στις αποδράσεις προς τα βόρεια, αφού είναι πλούσια σε αξιοθέατα, ιστορία, φύση, αλλά και… γεύσεις. Πανάρχαια πόλη με πλούσια Βυζαντινή κληρονομιά περιτριγυρισμένη από πυκνά δάση και από γαλαζοπράσινα νερά του ποταμού Αλιάκμονα, είναι γνωστή για τα παραδοσιακά σπίτια, τις εσωτερικές αυλές και τα στενά καλντερίμια.
Νεολιθικός οικισμός Νέας Νικομήδειας
Βρίσκεται 13 χιλιόμετρα περίπου από την πόλη της Βέροιας και πρόκειται για τον παλαιότερο οικισμό της Νεολιθικής εποχής σε ολόκληρη την Ευρώπη, χρονολογείται στον 7ο π.Χ. αιώνα, και μάλιστα φαίνεται να ήταν αγροτικός οικισμός. Ευρήματα του εδάφους αλλά και μαρτυρίες παλιών κατοίκων της περιοχής που είχαν ζήσει την, αποξηραμένη πλέον, λίμνη των Γιαννιτσών, αποδεικνύουν ότι ο οικισμός από τη μία πλευρά έβλεπε στη λίμνη, ενώ από την άλλη ήταν ανοιχτός στον κάμπο ή το δάσος που πιθανόν υπήρχε τότε και η πηγή τροφίμων φαίνεται να ήταν η καλλιέργεια της γης και το ψάρεμα. Σώζονται οι κατοικίες, το ιερό του οικισμού, τάφοι, πήλινα αγγεία και σφραγίδες καθώς και λίθινα εργαλεία και λίθινα υφαντικά βάρη, γεγονός που αποδεικνύει ότι οι γυναίκες του οικισμού ήξεραν να γνέθουν.
Η Πλατεία Ωρολογίου
Σηματοδοτεί το δυτικό όριο της τειχισμένης Βέροιας. Είναι η πιο χαρακτηριστική πλατεία της πόλης, την οποία θα ξεχωρίσετε από το διώροφο κτίριο του δικαστικού Μεγάρου. Η πλατεία οφείλει το όνομα της στον πύργο με το ρολόι που φιλοξενούσε - ο οποίος δεν σώζεται σήμερα - καθώς και στον κορυφαίο Βεροιώτη νομομαθή και πολιτικό, Κωνσταντίνο Δ. Ρακτιβάν (1865-1935), πρώτο πρόεδρο του συμβουλίου της Επικρατείας, η προτομή του οποίου φρουρεί την είσοδο του δικαστηρίου. Πίσω από το Δικαστικό Μέγαρο βρίσκεται ο εντυπωσιακός πύργος από την οχύρωση της πόλης και λίγο βορειότερα, ακολουθώντας μονοπάτι, το μονοπάτι «'της Βασίλισσας Βεργίνας» μπορείτε να καταλήξετε στην συνοικία της Μπαρμπούτας.
Πάρκο Ελιάς
Το καταπράσινο αυτό πάρκο βρίσκεται στο κεντρικότερο σημείο της πόλης και δικαίως χαρακτηρίζεται ως το μπαλκόνι της Βέροιας. Εδώ συγκεντρώνονται ορισμένα εξαιρετικά νεοκλασικά κτήρια που λειτουργούν σήμερα ως καφέ. Ανάμεσα στους όμορφους χώρους πρασίνου κυριαρχεί η προτομή του λόγιου Βεροιώτη (από την πατρογενιά του) Δημητρίου Εμμ. Βικέλα (1835-1908), πρώτου Προέδρου της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής.
Το Άλσος Παπάγου
Αποτελεί έναν πνεύμονα πρασίνου κοντά στην πόλη. Είναι μια ευκαιρία για μια αξέχαστη απόδραση στη φύση. Στον πλούσια δενδροφυτεμένο χώρο του μπορεί κανείς να απολαύσει έναν ήσυχο περίπατο. Μάλιστα, υπάρχει και υπαίθριο θέατρο, όπου δίδονται παραστάσεις, τους θερινούς μήνες.
Βρίσκεται 13 χιλιόμετρα περίπου από την πόλη της Βέροιας και πρόκειται για τον παλαιότερο οικισμό της Νεολιθικής εποχής σε ολόκληρη την Ευρώπη, χρονολογείται στον 7ο π.Χ. αιώνα, και μάλιστα φαίνεται να ήταν αγροτικός οικισμός. Ευρήματα του εδάφους αλλά και μαρτυρίες παλιών κατοίκων της περιοχής που είχαν ζήσει την, αποξηραμένη πλέον, λίμνη των Γιαννιτσών, αποδεικνύουν ότι ο οικισμός από τη μία πλευρά έβλεπε στη λίμνη, ενώ από την άλλη ήταν ανοιχτός στον κάμπο ή το δάσος που πιθανόν υπήρχε τότε και η πηγή τροφίμων φαίνεται να ήταν η καλλιέργεια της γης και το ψάρεμα. Σώζονται οι κατοικίες, το ιερό του οικισμού, τάφοι, πήλινα αγγεία και σφραγίδες καθώς και λίθινα εργαλεία και λίθινα υφαντικά βάρη, γεγονός που αποδεικνύει ότι οι γυναίκες του οικισμού ήξεραν να γνέθουν.
Η Πλατεία Ωρολογίου
Σηματοδοτεί το δυτικό όριο της τειχισμένης Βέροιας. Είναι η πιο χαρακτηριστική πλατεία της πόλης, την οποία θα ξεχωρίσετε από το διώροφο κτίριο του δικαστικού Μεγάρου. Η πλατεία οφείλει το όνομα της στον πύργο με το ρολόι που φιλοξενούσε - ο οποίος δεν σώζεται σήμερα - καθώς και στον κορυφαίο Βεροιώτη νομομαθή και πολιτικό, Κωνσταντίνο Δ. Ρακτιβάν (1865-1935), πρώτο πρόεδρο του συμβουλίου της Επικρατείας, η προτομή του οποίου φρουρεί την είσοδο του δικαστηρίου. Πίσω από το Δικαστικό Μέγαρο βρίσκεται ο εντυπωσιακός πύργος από την οχύρωση της πόλης και λίγο βορειότερα, ακολουθώντας μονοπάτι, το μονοπάτι «'της Βασίλισσας Βεργίνας» μπορείτε να καταλήξετε στην συνοικία της Μπαρμπούτας.
Πάρκο Ελιάς
Το καταπράσινο αυτό πάρκο βρίσκεται στο κεντρικότερο σημείο της πόλης και δικαίως χαρακτηρίζεται ως το μπαλκόνι της Βέροιας. Εδώ συγκεντρώνονται ορισμένα εξαιρετικά νεοκλασικά κτήρια που λειτουργούν σήμερα ως καφέ. Ανάμεσα στους όμορφους χώρους πρασίνου κυριαρχεί η προτομή του λόγιου Βεροιώτη (από την πατρογενιά του) Δημητρίου Εμμ. Βικέλα (1835-1908), πρώτου Προέδρου της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής.
Το Άλσος Παπάγου
Αποτελεί έναν πνεύμονα πρασίνου κοντά στην πόλη. Είναι μια ευκαιρία για μια αξέχαστη απόδραση στη φύση. Στον πλούσια δενδροφυτεμένο χώρο του μπορεί κανείς να απολαύσει έναν ήσυχο περίπατο. Μάλιστα, υπάρχει και υπαίθριο θέατρο, όπου δίδονται παραστάσεις, τους θερινούς μήνες.
Εκκλησία του Ιησού Σωτήρα
Ο ναός της Αναστάσεως του Χριστού, γνωστός ως καθολικό της Μονής Σωτήρος Χριστού, χτίστηκε από τον Ξένιο Ψαλιδά για τη σύζυγό του Ευφροσύνη στις αρχές του 14ου αιώνα. Η ιδιαιτερότητά του έγκειται στο ότι οι εξαιρετικές τοιχογραφίες φέρουν την υπογραφή του ζωγράφου Γεωργίου Καλλέργη.
Το Βήμα του Αποστόλου Παύλου
Ο τόπος όπου ο Απόστολος των Εθνών Παύλος κήρυξε το Χριστιανισμό το πιθανότερο κατά το έτη 50-51 μ..χ και 57 μ.χ. Η τοποθεσία αποτελεί Παγκόσμιο προσκύνημα του Χριστιανισμού. Ολόκληρο τον μήνα Ιούνιο πραγματοποιούνται ετήσιες λατρευτικές εκδηλώσεις στην μνήμη του Αποστόλου Παύλου, γνωστές με τον γενικό τίτλο «Παύλεια», με αποκορύφωμα τον υπαίθριο διορθόδοξο εσπερινό στο Βήμα του Αποστόλου Παύλου, το βράδυ της 29ης Ιουνίου.
Κυριώτισσα και Μπαρμπούτα
Οι δύο παλιές συνοικίες της πόλης, χριστιανική¬ η πρώτη κι εβραϊκή η δεύτερη, έχουν ιστορία από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και δημιουργούν ένα ιδιαίτερο πολιτισμικό ψηφιδωτό. Στην Κυριώτισσα πολλά από τα όμορφα αναστυλωμένα σπίτια με τα σαχνισιά και τα έντονα χρώματα στεγάζουν μπαρ και καφετέριες, ενώ τη γαλήνια Μπαρμπούτα με το πολύ καλά σωζόμενο κτίριο της Συναγωγής διασχίζει ο Τριπόταμος. Απλώνονται εκατέρωθεν της κεντρικής οδού Μητροπόλεως, στην καρδιά της πόλης.
Εβραϊκή Συναγωγή
Στην καρδιά της Εβραϊκης συνοικίας βρίσκεται το πέτρινο κτίριο της Συναγωγής, της αρχαιότερης Συναγωγής της Βόρειας Ελλάδας, με περίτεχνο εσωτερικό διάκοσμο. Πίσω από αυτή διασώζεται ακόμη το Μικβέ (θρησκευτικός λουτρώνας), και σε αντίθεση με τις χριστιανικές συνοικίες που είχαν την εκκλησία στη μέση, στην εβραϊκή συνοικία η Συναγωγή ήταν στην ίδια ευθεία με τα σπίτια. Σήμερα είναι κλειστή και ανοίγει μόνο όταν Εβραίοι ταξιδεύουν και έρχονται για να προσευχηθούν.
Παλιά μητρόπολη
Ο σημαντικότερος (11ος αι.) από τους δεκάδες βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς ναούς που δίνουν στην πόλη το προσωνύμιο «Μικρή Ιερουσαλήμ» ετοιμάζεται να ανοίξει ξανά για το κοινό στα τέλη της χρονιάς, ύστερα από πολυετείς εργασίες αναστύλωσης. Ξεχωρίζει επίσης ο ναός του Σωτήρος Χριστού (14ος αι.) για τις εξαιρετικές τοιχογραφίες του ζωγράφου Γεωργίου Καλλέργη. Στη Βόρεια πλευρά του κτηρίου σώζεται μιναρές από την εποχή που οι Οθωμανοί μετέτρεψαν τον ναό σε τζαμί (Hunkar-camii του νικητή σουλτάνου).
Ο ναός της Αναστάσεως του Χριστού, γνωστός ως καθολικό της Μονής Σωτήρος Χριστού, χτίστηκε από τον Ξένιο Ψαλιδά για τη σύζυγό του Ευφροσύνη στις αρχές του 14ου αιώνα. Η ιδιαιτερότητά του έγκειται στο ότι οι εξαιρετικές τοιχογραφίες φέρουν την υπογραφή του ζωγράφου Γεωργίου Καλλέργη.
Το Βήμα του Αποστόλου Παύλου
Ο τόπος όπου ο Απόστολος των Εθνών Παύλος κήρυξε το Χριστιανισμό το πιθανότερο κατά το έτη 50-51 μ..χ και 57 μ.χ. Η τοποθεσία αποτελεί Παγκόσμιο προσκύνημα του Χριστιανισμού. Ολόκληρο τον μήνα Ιούνιο πραγματοποιούνται ετήσιες λατρευτικές εκδηλώσεις στην μνήμη του Αποστόλου Παύλου, γνωστές με τον γενικό τίτλο «Παύλεια», με αποκορύφωμα τον υπαίθριο διορθόδοξο εσπερινό στο Βήμα του Αποστόλου Παύλου, το βράδυ της 29ης Ιουνίου.
Κυριώτισσα και Μπαρμπούτα
Οι δύο παλιές συνοικίες της πόλης, χριστιανική¬ η πρώτη κι εβραϊκή η δεύτερη, έχουν ιστορία από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και δημιουργούν ένα ιδιαίτερο πολιτισμικό ψηφιδωτό. Στην Κυριώτισσα πολλά από τα όμορφα αναστυλωμένα σπίτια με τα σαχνισιά και τα έντονα χρώματα στεγάζουν μπαρ και καφετέριες, ενώ τη γαλήνια Μπαρμπούτα με το πολύ καλά σωζόμενο κτίριο της Συναγωγής διασχίζει ο Τριπόταμος. Απλώνονται εκατέρωθεν της κεντρικής οδού Μητροπόλεως, στην καρδιά της πόλης.
Εβραϊκή Συναγωγή
Στην καρδιά της Εβραϊκης συνοικίας βρίσκεται το πέτρινο κτίριο της Συναγωγής, της αρχαιότερης Συναγωγής της Βόρειας Ελλάδας, με περίτεχνο εσωτερικό διάκοσμο. Πίσω από αυτή διασώζεται ακόμη το Μικβέ (θρησκευτικός λουτρώνας), και σε αντίθεση με τις χριστιανικές συνοικίες που είχαν την εκκλησία στη μέση, στην εβραϊκή συνοικία η Συναγωγή ήταν στην ίδια ευθεία με τα σπίτια. Σήμερα είναι κλειστή και ανοίγει μόνο όταν Εβραίοι ταξιδεύουν και έρχονται για να προσευχηθούν.
Παλιά μητρόπολη
Ο σημαντικότερος (11ος αι.) από τους δεκάδες βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς ναούς που δίνουν στην πόλη το προσωνύμιο «Μικρή Ιερουσαλήμ» ετοιμάζεται να ανοίξει ξανά για το κοινό στα τέλη της χρονιάς, ύστερα από πολυετείς εργασίες αναστύλωσης. Ξεχωρίζει επίσης ο ναός του Σωτήρος Χριστού (14ος αι.) για τις εξαιρετικές τοιχογραφίες του ζωγράφου Γεωργίου Καλλέργη. Στη Βόρεια πλευρά του κτηρίου σώζεται μιναρές από την εποχή που οι Οθωμανοί μετέτρεψαν τον ναό σε τζαμί (Hunkar-camii του νικητή σουλτάνου).
Χιονοδρομικό Κέντρο Σελίου
Οι λάτρεις του χιονιού μάλλον δεν θα παραλείψουν την επίσκεψη και στο Χιονοδρομικό Κέντρο Σελίου, περίπου 25 χιλιόμετρα από τη Βέροια, στον οικισμό Κάτω Βέρμιο. Αποτελεί, μάλιστα, το πρώτο οργανωμένο και ένα από τα μεγαλύτερα χιονοδρομικά κέντρα της Ελλάδας. Λειτουργεί από το 1934 και στη δεκαετία του 1980 διοργανώθηκε το Παγκόσμιο Κριτήριο Δρόμων Αντοχής Μη Αλπικών Χωρών και Αθλητών Πόλεων, το οποίο χαρακτηρίστηκε από όλους τους συμμετέχοντες και τους παριστάμενους εκπροσώπους της Διεθνούς Ομοσπονδίας Χιονοδρομίας ως «Μικρή Ολυμπιάδα» και ως η καλύτερη διοργάνωση στην ιστορία του θεσμού.
Αρχαιολογικό Μουσείο Βέροιας
Το Μουσείο φιλοξενεί ευρήματα από αρχαιολογικούς χώρους του νομού Ημαθίας που χρονολογούνται στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους. Η εικόνα όμως αυτή δεν είναι αντιπροσωπευτική, καθώς στις αποθήκες υπάρχει πλήθος σημαντικών ευρημάτων και από τους προϊστορικούς χρόνους, αλλά και από την εποχή του Σιδήρου. Στον κήπο επίσης του Μουσείου υπάρχει μεγάλος αριθμός επιτύμβιων και τιμητικών βωμών, καθώς και διαφόρων τύπων επιγραφές. Σημαντικότερο έκθεμα του Μουσείου έιναι η επιγραφή με το «Γυμνασιαρχικό» Νόμο της Βέροιας.
Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας
Το Μουσείο στεγάζεται στον Μύλο του Μάρκου, ένα πρόσφατα ανακαινισμένο βιομηχανικό κτίριο των αρχών του αιώνα, το οποίο βρίσκεται στη γειτονιά της διατηρητέας συνοικίας της Κυριώτισσας.
Μονή Παναγίας Σουμελά
Στις πλαγιές του Βερμίου, κοντά στο χωριό Καστανιά, ξεπροβάλλει μεγαλόπρεπα η Μονή της Παναγίας Σουμελά. Κτίστηκε το 1951 από τους πρόσφυγες του Πόντου, ως μια προσπάθεια αναβίωσης της ιστορικής ομώνυμης Μονής, τα ερείπια της οποίας βρίσκονται στο όρος Μελά, κοντά στην Τραπεζούντα του Πόντου. Εδώ φυλάσσεται η παλαιά θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που σύμφωνα με την παράδοση φιλοτέχνησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς όπως και άλλα θρησκευτικο-ιστορικά κειμήλια του εκεί Μοναστηριού.
Οι λάτρεις του χιονιού μάλλον δεν θα παραλείψουν την επίσκεψη και στο Χιονοδρομικό Κέντρο Σελίου, περίπου 25 χιλιόμετρα από τη Βέροια, στον οικισμό Κάτω Βέρμιο. Αποτελεί, μάλιστα, το πρώτο οργανωμένο και ένα από τα μεγαλύτερα χιονοδρομικά κέντρα της Ελλάδας. Λειτουργεί από το 1934 και στη δεκαετία του 1980 διοργανώθηκε το Παγκόσμιο Κριτήριο Δρόμων Αντοχής Μη Αλπικών Χωρών και Αθλητών Πόλεων, το οποίο χαρακτηρίστηκε από όλους τους συμμετέχοντες και τους παριστάμενους εκπροσώπους της Διεθνούς Ομοσπονδίας Χιονοδρομίας ως «Μικρή Ολυμπιάδα» και ως η καλύτερη διοργάνωση στην ιστορία του θεσμού.
Αρχαιολογικό Μουσείο Βέροιας
Το Μουσείο φιλοξενεί ευρήματα από αρχαιολογικούς χώρους του νομού Ημαθίας που χρονολογούνται στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους. Η εικόνα όμως αυτή δεν είναι αντιπροσωπευτική, καθώς στις αποθήκες υπάρχει πλήθος σημαντικών ευρημάτων και από τους προϊστορικούς χρόνους, αλλά και από την εποχή του Σιδήρου. Στον κήπο επίσης του Μουσείου υπάρχει μεγάλος αριθμός επιτύμβιων και τιμητικών βωμών, καθώς και διαφόρων τύπων επιγραφές. Σημαντικότερο έκθεμα του Μουσείου έιναι η επιγραφή με το «Γυμνασιαρχικό» Νόμο της Βέροιας.
Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας
Το Μουσείο στεγάζεται στον Μύλο του Μάρκου, ένα πρόσφατα ανακαινισμένο βιομηχανικό κτίριο των αρχών του αιώνα, το οποίο βρίσκεται στη γειτονιά της διατηρητέας συνοικίας της Κυριώτισσας.
Μονή Παναγίας Σουμελά
Στις πλαγιές του Βερμίου, κοντά στο χωριό Καστανιά, ξεπροβάλλει μεγαλόπρεπα η Μονή της Παναγίας Σουμελά. Κτίστηκε το 1951 από τους πρόσφυγες του Πόντου, ως μια προσπάθεια αναβίωσης της ιστορικής ομώνυμης Μονής, τα ερείπια της οποίας βρίσκονται στο όρος Μελά, κοντά στην Τραπεζούντα του Πόντου. Εδώ φυλάσσεται η παλαιά θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που σύμφωνα με την παράδοση φιλοτέχνησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς όπως και άλλα θρησκευτικο-ιστορικά κειμήλια του εκεί Μοναστηριού.
