της δημοσιογράφουΕυαγγελίας Γουρνή
Το νησί της Παναγιάς και των καλλιτεχνών έχει μια ιστορία κάτι παραπάνω από πλούσια που ξεκινά από την αρχαιότητα… Στο νησί λάτρευαν τον Ποσειδώνα, θεωρούνταν κατοικία του Αίολου αλλά και καθαρτήριο όσων προετοιμάζονταν για ταξίδι στους Δελφούς.
Αν και η επικρατέστερη φημολογία θέλει την Τήνο να έχει πάρει το όνομα της από τον αρχηγό των Ιώνων, Τήνο, στην αρχαιότητα αναφέρεται από τον Αριστοφάνη ως «Σκορδοφόρος» για τα εκλεκτά της σκόρδα, από τον Καλλίµαχο ως «Αγαθούσα», από τον Αριστοτέλη ως «Υδρούσα» εξαιτίας των άφθονων πηγών της και από το ∆ηµοσθένη και τον Αισχίνη «Ερούσα».
Υπάρχουν και αναφορές στο νησί με το όνομα «Οφιούσα» ή «Φιδούσα» και αν και αρχικά θεωρήθηκε ότι πήρε το όνομα αυτό από το πλήθος των φιδιών, νεότεροι μελετητές αναφέρουν ότι «φίδες» ή «εφίδες» είναι ένα είδος κέδρου που ευδοκιμούσε στο νησί (σήμερα το συναντάμε µόνο στην περιοχή του Πάνορµου).
Από όπου και αν πήρε, όμως, την ονομασία του το νησί της Παναγιάς ένα είναι σίγουρο… Πρόκειται για ένα νησί με μακραίωνη και πάνω από όλα ενδιαφέρουσα ιστορία από αρχαιοτάτων χρόνων, μην σας πω και από την μυθολογία που είναι πλούσια όσον αφορά την Τήνο.
Εξαιτίας της γεωπολιτικής της θέσης, μέχρι και τον μεσαίωνα οι κάτοικοί της ταλαιπωρήθηκαν από πολλούς κατακτητές, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι η Τήνος ήταν ίσως το τελευταίο μέρος της Ελληνικής επικράτειας που υπέκυψε στους Τούρκους. Ας δούμε τα πιο χαρακτηριστικά σημεία της μακραίωνης ιστορίας της:
Υπάρχουν και αναφορές στο νησί με το όνομα «Οφιούσα» ή «Φιδούσα» και αν και αρχικά θεωρήθηκε ότι πήρε το όνομα αυτό από το πλήθος των φιδιών, νεότεροι μελετητές αναφέρουν ότι «φίδες» ή «εφίδες» είναι ένα είδος κέδρου που ευδοκιμούσε στο νησί (σήμερα το συναντάμε µόνο στην περιοχή του Πάνορµου).
Από όπου και αν πήρε, όμως, την ονομασία του το νησί της Παναγιάς ένα είναι σίγουρο… Πρόκειται για ένα νησί με μακραίωνη και πάνω από όλα ενδιαφέρουσα ιστορία από αρχαιοτάτων χρόνων, μην σας πω και από την μυθολογία που είναι πλούσια όσον αφορά την Τήνο.
Εξαιτίας της γεωπολιτικής της θέσης, μέχρι και τον μεσαίωνα οι κάτοικοί της ταλαιπωρήθηκαν από πολλούς κατακτητές, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι η Τήνος ήταν ίσως το τελευταίο μέρος της Ελληνικής επικράτειας που υπέκυψε στους Τούρκους. Ας δούμε τα πιο χαρακτηριστικά σημεία της μακραίωνης ιστορίας της:
Μυθολογία
Κατά τον Απολλόδωρο, μετά την Αργοναυτική εκστρατεία, η Αργώ αγκυροβόλησε κοντά στο νησί και τα δυο παιδιά του Βοριά και της Ορειθυίας, Ζήτης και Κάλαϊν, κατέφυγαν στο βουνό Τσικνιάς. Ο Ηρακλής τότε τους κυνήγησε, τους σκότωσε και τους έθαψε σε αυτό το μέρος. Λέγεται ότι ο πατέρας τους, ο Βοριάς, όταν το έμαθε θρήνησε και από την οργή του άφησε τους άνεμους ελεύθερους στο νησί, οι οποίοι φυσούν δυνατά και σήμερα.
Ένας άλλος μύθος, ο οποίος βασίζεται στις διηγήσεις του Ομήρου και την Οδύσσεια, θέλει τον Αίαντα κατά την επιστροφή του από την Τροία, να ναυάγησε στην Τήνο και, επειδή διέπραξε ύβρη απέναντι στον Ποσειδώνα, ο τελευταίος τον σκότωσε στον Τσικνιά.
Φυσικά υπάρχει και η εκδοχή ότι στο όρος «Τσικνιάς» ήταν η κατοικία του Αιόλου, του θεού του ανέμου και από εκεί εξαπέλυε ανέμους προς πάσα κατεύθυνση. Τόσο στενή είναι η σχέση του όρους αυτού µε το Βοριά και τον Αίολο, ώστε είναι πάντοτε συννεφιασμένο και συνήθως η κορυφή του κρύβεται σε ομίχλη, ενώ και η Τήνος έχει το προσωνύμιο «Νησί του Αιόλου».
Πρωτοκυκλαδική εποχή
Η παράδοση θέλει ως πρώτους κατοίκους του νησιού τους Κάρες και τους Λέλεγες. Η Τήνος, πάντως, κατοικείται από τα προϊστορικά χρόνια και είναι ένα από τα νησιά της Ελλάδας που παρουσιάζουν σημάδια συνεχούς κατοίκησης.
Ο παλαιότερος οικισμός που υπάρχει στο νησί είναι στη θέση «Βρυόκαστρο» και από τα όστρακα που έχουν βρεθεί στην περιοχή, μαρτυρείται κατοίκηση που ανάγεται στην Εποχή του Χαλκού ή Πρωτο-Κυκλαδική Εποχή (3000-2300 π.Χ.).
Μυκηναϊκή εποχή
Η ιστορία του νησιού συνεχίζεται και κατά τη Μυκηναϊκή Εποχή, όπως μαρτυρεί ο μυκηναϊκός θολωτός τάφος στην Αγία Θέκλα, κοντά στο χωριό Πύργος, που χρονολογείται τον 13ο αιώνα π.Χ. Την περίοδο των Σκοτεινών Αιώνων (12ος-10ος αι π.Χ.) πειρατείες και επιδρομές των «Λαών της Θαλάσσης» παρατηρούνται σε όλη τη Μεσόγειο, και οι κάτοικοι για να οχυρωθούν μετατοπίζονται σε θέσεις – φυσικά οχυρά. Την περίοδο αυτή, άλλωστε, χρονολογείται και το Κυκλώπειο τείχος στο Ξώµπουργο.
Αρχαϊκή & κλασική εποχή
Στα πρώτα Αρχαϊκά χρόνια (7ος αι π.Χ.) το κέντρο του νησιού μετατοπίζεται στο Ξώµπουργο. Από τις ανασκαφές του Ν. Κοντολέοντος στα μισά του περασμένου αιώνα, το σηµαντικότερο από τα ευρήµατα που έρχονται στο φως είναι το Ιερό της Μεγάλης Θεάς . Κατά τους Ύστερους Αρχαϊκούς χρόνους (6ος αι π.Χ.) καθώς και τους Κλασικούς, η πρωτεύουσα του νησιού εντοπίζεται χαμηλά, κοντά στη θάλασσα, γύρω από το σημερινό Ναό της Παναγίας στη Χώρα.
Το έτος 740π.χ. βρίσκεται υπό την κυριαρχία της Ερέτριας. Κατά χρονικά διαστήματα γίνεται αυτόνομος και μέλος της Ομοσπονδίας των Κυκλάδων με έδρα τη Δήλο.
Το 490π.χ. στην διάρκεια των Μηδικών πολέμων το νησί υποκύπτει στους Πέρσες. Το 480π.χ. οι Πέρσες αναγκάζουν τους Τηνίους να συμμαχήσουν μαζί τους. Η Τηνιακή τριήρης του Παναίτιου όμως, κατόρθωσε να ξεφύγει και πριν την ναυμαχία της Σαλάμίνας πληροφορεί τους Αθηναίους για τα σχέδια των Περσών. Μετά την νίκη των Αθηναίων, προς τιμήν των Τηνίων ανάμεσα στις υπόλοιπες συμμαχικές πόλεις αναφέρουν και το όνομα της Τήνου στον τρίποδα των Δελφών. Το 477π.Χ. συνάπτει συμμαχία με τους Αθηναίους.
Ρωμαϊκή κυριαρχία
Το 146 π.Χ. στο νησί επικράτησε Ρωμαϊκή κυριαρχία και η Τήνος αποτέλεσε τμήµα της Επαρχίας της Μ. Ασίας. Ωστόσο, απολάμβανε αυτονομίας και ελευθερίας ως τα μέσα του 2ου αι µ.Χ., όταν η πειρατεία και οι συνεχείς υποδουλώσεις έπλητταν το νησί.
Στά τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων περιέπεσε σε αφάνεια, αφενός επειδή αποτελούσε απομακρυσμένη αποικία του Βυζαντίου και αφετέρου εξαιτίας της σημαντικής γεωγραφικής της θέσης, όπου γνώρισε αμέτρητες καταστροφές, λεηλασίες, αιχμαλωσίες, βιασμούς και σφαγές από αναρίθμητες πειρατικές επιδρομές Τούρκων, Αράβων, Σαρακηνών, Σικελών, Ούννων και Γότθων. Σαν να μην έφτανε αυτό, κατά την ίδια περίοδο η γύρω περιοχή γνώρισε εφιαλτικές στιγμές από φοβερούς σεισμούς, τόσο σε έκταση καταστροφών, όσο και σε συχνότητα.
Η ενετοκρατία στο νησί
Κατά την τέταρτη σταυροφορία, οι Βενετοί συμπράττουν με τους σταυροφόρους και κυριεύουν το Βυζάντιο το 1204. Κατά την διανομή, οι Βενετοί παραλαμβάνουν τα νησιά του Αιγαίου και Ιονίου πελάγους. Το 1207 οι ενετοί αδελφοί Ανδρέας και Ιερεµίας Γκίζη ανέλαβαν να διοικήσουν την Τήνο και τη Μύκονο.
Έτσι ξεκινάει η δυναστεία των Γκίζιδων η οποία διαρκεί έως το 1390. Καθόλη την διάρκεια της Βενετοκρατίας, οι Τήνιοι δεν αισθάνθηκαν έντονη την καταπίεση εκ μέρους των κατακτητών. Οι Γκίζηδες όρισαν ως κάστρο και οχύρωσαν το Ξώµπουργο, φρούριο που θα προσέφερε ασφάλεια στο νησί, το οποίο, άλλωστε, μέχρι τότε ήταν ευάλωτο στους επιδρομείς λόγω έλλειψης οχυρωματικών έργων.
Κατά τον Απολλόδωρο, μετά την Αργοναυτική εκστρατεία, η Αργώ αγκυροβόλησε κοντά στο νησί και τα δυο παιδιά του Βοριά και της Ορειθυίας, Ζήτης και Κάλαϊν, κατέφυγαν στο βουνό Τσικνιάς. Ο Ηρακλής τότε τους κυνήγησε, τους σκότωσε και τους έθαψε σε αυτό το μέρος. Λέγεται ότι ο πατέρας τους, ο Βοριάς, όταν το έμαθε θρήνησε και από την οργή του άφησε τους άνεμους ελεύθερους στο νησί, οι οποίοι φυσούν δυνατά και σήμερα.
Ένας άλλος μύθος, ο οποίος βασίζεται στις διηγήσεις του Ομήρου και την Οδύσσεια, θέλει τον Αίαντα κατά την επιστροφή του από την Τροία, να ναυάγησε στην Τήνο και, επειδή διέπραξε ύβρη απέναντι στον Ποσειδώνα, ο τελευταίος τον σκότωσε στον Τσικνιά.
Φυσικά υπάρχει και η εκδοχή ότι στο όρος «Τσικνιάς» ήταν η κατοικία του Αιόλου, του θεού του ανέμου και από εκεί εξαπέλυε ανέμους προς πάσα κατεύθυνση. Τόσο στενή είναι η σχέση του όρους αυτού µε το Βοριά και τον Αίολο, ώστε είναι πάντοτε συννεφιασμένο και συνήθως η κορυφή του κρύβεται σε ομίχλη, ενώ και η Τήνος έχει το προσωνύμιο «Νησί του Αιόλου».
Πρωτοκυκλαδική εποχή
Η παράδοση θέλει ως πρώτους κατοίκους του νησιού τους Κάρες και τους Λέλεγες. Η Τήνος, πάντως, κατοικείται από τα προϊστορικά χρόνια και είναι ένα από τα νησιά της Ελλάδας που παρουσιάζουν σημάδια συνεχούς κατοίκησης.
Ο παλαιότερος οικισμός που υπάρχει στο νησί είναι στη θέση «Βρυόκαστρο» και από τα όστρακα που έχουν βρεθεί στην περιοχή, μαρτυρείται κατοίκηση που ανάγεται στην Εποχή του Χαλκού ή Πρωτο-Κυκλαδική Εποχή (3000-2300 π.Χ.).
Μυκηναϊκή εποχή
Η ιστορία του νησιού συνεχίζεται και κατά τη Μυκηναϊκή Εποχή, όπως μαρτυρεί ο μυκηναϊκός θολωτός τάφος στην Αγία Θέκλα, κοντά στο χωριό Πύργος, που χρονολογείται τον 13ο αιώνα π.Χ. Την περίοδο των Σκοτεινών Αιώνων (12ος-10ος αι π.Χ.) πειρατείες και επιδρομές των «Λαών της Θαλάσσης» παρατηρούνται σε όλη τη Μεσόγειο, και οι κάτοικοι για να οχυρωθούν μετατοπίζονται σε θέσεις – φυσικά οχυρά. Την περίοδο αυτή, άλλωστε, χρονολογείται και το Κυκλώπειο τείχος στο Ξώµπουργο.
Αρχαϊκή & κλασική εποχή
Στα πρώτα Αρχαϊκά χρόνια (7ος αι π.Χ.) το κέντρο του νησιού μετατοπίζεται στο Ξώµπουργο. Από τις ανασκαφές του Ν. Κοντολέοντος στα μισά του περασμένου αιώνα, το σηµαντικότερο από τα ευρήµατα που έρχονται στο φως είναι το Ιερό της Μεγάλης Θεάς . Κατά τους Ύστερους Αρχαϊκούς χρόνους (6ος αι π.Χ.) καθώς και τους Κλασικούς, η πρωτεύουσα του νησιού εντοπίζεται χαμηλά, κοντά στη θάλασσα, γύρω από το σημερινό Ναό της Παναγίας στη Χώρα.
Το έτος 740π.χ. βρίσκεται υπό την κυριαρχία της Ερέτριας. Κατά χρονικά διαστήματα γίνεται αυτόνομος και μέλος της Ομοσπονδίας των Κυκλάδων με έδρα τη Δήλο.
Το 490π.χ. στην διάρκεια των Μηδικών πολέμων το νησί υποκύπτει στους Πέρσες. Το 480π.χ. οι Πέρσες αναγκάζουν τους Τηνίους να συμμαχήσουν μαζί τους. Η Τηνιακή τριήρης του Παναίτιου όμως, κατόρθωσε να ξεφύγει και πριν την ναυμαχία της Σαλάμίνας πληροφορεί τους Αθηναίους για τα σχέδια των Περσών. Μετά την νίκη των Αθηναίων, προς τιμήν των Τηνίων ανάμεσα στις υπόλοιπες συμμαχικές πόλεις αναφέρουν και το όνομα της Τήνου στον τρίποδα των Δελφών. Το 477π.Χ. συνάπτει συμμαχία με τους Αθηναίους.
Ρωμαϊκή κυριαρχία
Το 146 π.Χ. στο νησί επικράτησε Ρωμαϊκή κυριαρχία και η Τήνος αποτέλεσε τμήµα της Επαρχίας της Μ. Ασίας. Ωστόσο, απολάμβανε αυτονομίας και ελευθερίας ως τα μέσα του 2ου αι µ.Χ., όταν η πειρατεία και οι συνεχείς υποδουλώσεις έπλητταν το νησί.
Στά τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων περιέπεσε σε αφάνεια, αφενός επειδή αποτελούσε απομακρυσμένη αποικία του Βυζαντίου και αφετέρου εξαιτίας της σημαντικής γεωγραφικής της θέσης, όπου γνώρισε αμέτρητες καταστροφές, λεηλασίες, αιχμαλωσίες, βιασμούς και σφαγές από αναρίθμητες πειρατικές επιδρομές Τούρκων, Αράβων, Σαρακηνών, Σικελών, Ούννων και Γότθων. Σαν να μην έφτανε αυτό, κατά την ίδια περίοδο η γύρω περιοχή γνώρισε εφιαλτικές στιγμές από φοβερούς σεισμούς, τόσο σε έκταση καταστροφών, όσο και σε συχνότητα.
Η ενετοκρατία στο νησί
Κατά την τέταρτη σταυροφορία, οι Βενετοί συμπράττουν με τους σταυροφόρους και κυριεύουν το Βυζάντιο το 1204. Κατά την διανομή, οι Βενετοί παραλαμβάνουν τα νησιά του Αιγαίου και Ιονίου πελάγους. Το 1207 οι ενετοί αδελφοί Ανδρέας και Ιερεµίας Γκίζη ανέλαβαν να διοικήσουν την Τήνο και τη Μύκονο.
Έτσι ξεκινάει η δυναστεία των Γκίζιδων η οποία διαρκεί έως το 1390. Καθόλη την διάρκεια της Βενετοκρατίας, οι Τήνιοι δεν αισθάνθηκαν έντονη την καταπίεση εκ μέρους των κατακτητών. Οι Γκίζηδες όρισαν ως κάστρο και οχύρωσαν το Ξώµπουργο, φρούριο που θα προσέφερε ασφάλεια στο νησί, το οποίο, άλλωστε, μέχρι τότε ήταν ευάλωτο στους επιδρομείς λόγω έλλειψης οχυρωματικών έργων.
Η Τουρκοκρατία
Στις αρχές του 18ου αιώνα οι Βενετοί πλέον βρίσκονταν σε παρακμή. Τα νησιά των Κυκλάδων είχαν πέσει προ πολλού σε τουρκικά χέρια. Παρόλα αυτά η Τήνος όχι απλά παρέμενε για πολύ καιρό ακόμα απόρθητη στους Τούρκους, αλλά επιπλέον αποτέλεσε το ορμητήριο καταστροφικών επιδρομών εναντίων των Τούρκων τόσο στο Αιγαίο, όσο και στα Τουρκικά παράλια. Το μίσος των Τούρκων είχε πλέον ξεχειλίσει αφού δεν μπορούσαν να υποτάξουν τον πονοκέφαλο ενός τόσο μικρού νησιού στην μέση των κτήσεών της αχανούς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Το 1715 καταφθάνουν στο νησί 65 τούρκικα πολεμικά πλοία, 74 μεταγωγικά, καθώς και 25.000 τουρκικός στρατός. 5 Ιουνίου 1715: Οι Τούρκοι, μετά από 11 ανεπιτυχείς καταλαμβάνουν το νησί. Η παρουσία τους, όμως, θα είναι σχεδόν τυπική. Οι Τήνιοι είχαν αρκετές ελευθερίες και προνόμια τόσο στην ενδυμασία την θρησκεία και τον πολιτισμό, όσο και στην οικονομία του νησιού.
Συγκεκριμένα είχαν το δικαίωμα να φορούν τοπική ενδυμασία, δεν ήταν υποχρεωμένοι να φορούν ούτε φέσι και είχαν ελευθερία να κτίζουν εκκλησίες και σχολεία. Ακόμα δεν επιτρεπόταν να προσεγγίζει στο νησί ο τουρκικός στόλος, χωρίς άδεια.
Η επανάσταση & η εύρεση της θαυματουργής εικόνας
Ήταν 31 Μαρτίου του 1821 όταν πρώτα από όλες τις Κυκλάδες στον Πύργο της Τήνου, στην Έξω Μεριά, υψώνεται η σημαία της Επανάστασης, ενώ η Χώρα ακολούθησε στις 20 Απριλίου. Οι Τήνιοι στον αγώνα της επανάστασης, μεταξύ άλλων, συνεισφέρουν με 5.000 Τήνιους στρατιώτες και με αρκετά μεγάλο στόλο από σκάφη. Τήνιοι ναυτικοί επανδρώνουν τα ένδοξα πολεμικά πλοία των Ψαρών, των Σπετσών και της Ύδρας, ενώ οι Τήνιοι φιλικοί υπερβαίνουν τους δώδεκα.
30 Ιανουαρίου 1823: Η εύρεση της θαματουργής εικόνας της Μεγαλόχαρης, έπειτα από το θείο όραμα της μοναχής Πελαγίας. Στο νησί καταφθάνουν οι Κολοκοτρώνης, Μιαούλης, Νικηταράς και Μακρυγιάννης για να προσκυνήσουν. Το συγκεκριμένο γεγονός θεωρήθηκε ίσως το σημαντικότερο ιερό μήνυμα του Ελληνορθόδοξου Χριστιανισμού, για το δίκαιο της επανάστασης.
Τα Τήνια 1895
Τα «Τήνια» διοργανώθηκαν στην Τήνο το τριήµερο της 15ης Αυγούστου 1895 με πρωτοβουλία του Τήνιου γυμναστή και δικηγόρου Ξενοφών Σώχου. Αποτέλεσαν τον προποµπό των Ολυµπιακών Αγώνων κατά την αναβίωσή τους το 1896. Απηχούσαν το αρχαίο ολυμπιακό πνεύµα, καθώς οι αγώνες τους εντάχθηκαν στις θρησκευτικές εκδηλώσεις, όπως γινόταν και κατά την αρχαιότητα.
Μάλιστα, έπειτα από 111 χρόνια, το 2006, τα Τήνια αναβίωσαν στην Τήνο, ενώ, μετά την επιτυχία τους, αποφασίστηκε να λαµβάνουν χώρα κάθε τέσσερα χρόνια, όπως ακριβώς και οι Ολυμπιάδες.
Ο τορπιλισμός της Έλλης
Ήταν 15 Αυγούστου του 1940. Η Ελλάδα εκείνη την εποχή είχε διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις της με την φασιστική Ιταλία. Η Έλλη ήταν αγκυροβολημένη και σημαιοστολισμένη για την μεγάλη εορτή, έξω από το λιμάνι της Τήνου.
Ενώ ετοιμάζονταν το τιμητικό άγημα να βγει από το πλοίο, η Έλλη χτυπήθηκε άνανδρα από τορπίλη Ιταλικού υποβρυχίου, τυλίχθηκε αμέσως στις φλόγες και μία ώρα μετά βυθίστηκε. Ακόμα δύο τορπίλες που είχαν στόχο την κατάμεστη από κόσμο προβλήτα του νησιού δεν εξερράγησαν ποτέ, γεγονός που μνημονεύεται ως θαύμα της Παναγίας.
Ως φόρο τιμής, κάθε χρόνο, εκπρόσωπος της κυβέρνησης ρίχνει στεφάνι στο σημείο που βυθίστηκε το Έλλη, ενώ ο αρχηγός στόλου καταθέτει στεφάνι στο Μαυσωλείο της Έλλης που βρίσκεται κάτω από τον Ναό της Μεγαλόχαρης.
Τα νεότερα χρόνια
Αν και στο νησί οι κάτοικοι του συνεχίζουν να ασχολούνται με την κτηνοτροφία αλλά και την γεωργία, η Παναγία η Μεγαλόχαρη έχει κάνει την Τήνο να αποτελεί τον νούμερο 1 προορισμό για θρησκευτικό τουρισμό. Έτσι ολόκληρο τον χρόνο πιστοί προσέρχονται να τιμήσουν την Παναγία και να ζητήσουν το Έλεος Της και το νησί ζει πλέον σε μεγάλο ποσοστό από τον θρησκευτικό τουρισμό.
Στις αρχές του 18ου αιώνα οι Βενετοί πλέον βρίσκονταν σε παρακμή. Τα νησιά των Κυκλάδων είχαν πέσει προ πολλού σε τουρκικά χέρια. Παρόλα αυτά η Τήνος όχι απλά παρέμενε για πολύ καιρό ακόμα απόρθητη στους Τούρκους, αλλά επιπλέον αποτέλεσε το ορμητήριο καταστροφικών επιδρομών εναντίων των Τούρκων τόσο στο Αιγαίο, όσο και στα Τουρκικά παράλια. Το μίσος των Τούρκων είχε πλέον ξεχειλίσει αφού δεν μπορούσαν να υποτάξουν τον πονοκέφαλο ενός τόσο μικρού νησιού στην μέση των κτήσεών της αχανούς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Το 1715 καταφθάνουν στο νησί 65 τούρκικα πολεμικά πλοία, 74 μεταγωγικά, καθώς και 25.000 τουρκικός στρατός. 5 Ιουνίου 1715: Οι Τούρκοι, μετά από 11 ανεπιτυχείς καταλαμβάνουν το νησί. Η παρουσία τους, όμως, θα είναι σχεδόν τυπική. Οι Τήνιοι είχαν αρκετές ελευθερίες και προνόμια τόσο στην ενδυμασία την θρησκεία και τον πολιτισμό, όσο και στην οικονομία του νησιού.
Συγκεκριμένα είχαν το δικαίωμα να φορούν τοπική ενδυμασία, δεν ήταν υποχρεωμένοι να φορούν ούτε φέσι και είχαν ελευθερία να κτίζουν εκκλησίες και σχολεία. Ακόμα δεν επιτρεπόταν να προσεγγίζει στο νησί ο τουρκικός στόλος, χωρίς άδεια.
Η επανάσταση & η εύρεση της θαυματουργής εικόνας
Ήταν 31 Μαρτίου του 1821 όταν πρώτα από όλες τις Κυκλάδες στον Πύργο της Τήνου, στην Έξω Μεριά, υψώνεται η σημαία της Επανάστασης, ενώ η Χώρα ακολούθησε στις 20 Απριλίου. Οι Τήνιοι στον αγώνα της επανάστασης, μεταξύ άλλων, συνεισφέρουν με 5.000 Τήνιους στρατιώτες και με αρκετά μεγάλο στόλο από σκάφη. Τήνιοι ναυτικοί επανδρώνουν τα ένδοξα πολεμικά πλοία των Ψαρών, των Σπετσών και της Ύδρας, ενώ οι Τήνιοι φιλικοί υπερβαίνουν τους δώδεκα.
30 Ιανουαρίου 1823: Η εύρεση της θαματουργής εικόνας της Μεγαλόχαρης, έπειτα από το θείο όραμα της μοναχής Πελαγίας. Στο νησί καταφθάνουν οι Κολοκοτρώνης, Μιαούλης, Νικηταράς και Μακρυγιάννης για να προσκυνήσουν. Το συγκεκριμένο γεγονός θεωρήθηκε ίσως το σημαντικότερο ιερό μήνυμα του Ελληνορθόδοξου Χριστιανισμού, για το δίκαιο της επανάστασης.
Τα Τήνια 1895
Τα «Τήνια» διοργανώθηκαν στην Τήνο το τριήµερο της 15ης Αυγούστου 1895 με πρωτοβουλία του Τήνιου γυμναστή και δικηγόρου Ξενοφών Σώχου. Αποτέλεσαν τον προποµπό των Ολυµπιακών Αγώνων κατά την αναβίωσή τους το 1896. Απηχούσαν το αρχαίο ολυμπιακό πνεύµα, καθώς οι αγώνες τους εντάχθηκαν στις θρησκευτικές εκδηλώσεις, όπως γινόταν και κατά την αρχαιότητα.
Μάλιστα, έπειτα από 111 χρόνια, το 2006, τα Τήνια αναβίωσαν στην Τήνο, ενώ, μετά την επιτυχία τους, αποφασίστηκε να λαµβάνουν χώρα κάθε τέσσερα χρόνια, όπως ακριβώς και οι Ολυμπιάδες.
Ο τορπιλισμός της Έλλης
Ήταν 15 Αυγούστου του 1940. Η Ελλάδα εκείνη την εποχή είχε διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις της με την φασιστική Ιταλία. Η Έλλη ήταν αγκυροβολημένη και σημαιοστολισμένη για την μεγάλη εορτή, έξω από το λιμάνι της Τήνου.
Ενώ ετοιμάζονταν το τιμητικό άγημα να βγει από το πλοίο, η Έλλη χτυπήθηκε άνανδρα από τορπίλη Ιταλικού υποβρυχίου, τυλίχθηκε αμέσως στις φλόγες και μία ώρα μετά βυθίστηκε. Ακόμα δύο τορπίλες που είχαν στόχο την κατάμεστη από κόσμο προβλήτα του νησιού δεν εξερράγησαν ποτέ, γεγονός που μνημονεύεται ως θαύμα της Παναγίας.
Ως φόρο τιμής, κάθε χρόνο, εκπρόσωπος της κυβέρνησης ρίχνει στεφάνι στο σημείο που βυθίστηκε το Έλλη, ενώ ο αρχηγός στόλου καταθέτει στεφάνι στο Μαυσωλείο της Έλλης που βρίσκεται κάτω από τον Ναό της Μεγαλόχαρης.
Τα νεότερα χρόνια
Αν και στο νησί οι κάτοικοι του συνεχίζουν να ασχολούνται με την κτηνοτροφία αλλά και την γεωργία, η Παναγία η Μεγαλόχαρη έχει κάνει την Τήνο να αποτελεί τον νούμερο 1 προορισμό για θρησκευτικό τουρισμό. Έτσι ολόκληρο τον χρόνο πιστοί προσέρχονται να τιμήσουν την Παναγία και να ζητήσουν το Έλεος Της και το νησί ζει πλέον σε μεγάλο ποσοστό από τον θρησκευτικό τουρισμό.
