Η Θράκη, είναι η χώρα των μυθικών αοιδών και των οργιαστικών Διονυσιακών τελετών, η λαμπρή αυτή χώρα, από την οποία προήλθε η μουσική, όπως γράφει ο Στράβων (Χ.3,17): «Από του μέλους και του ρυθμού και των οργάνων, η μουσική πάσα Θρακία και Ασιάτις νενόμισται». Η μουσική των Θρακών έχει τις ρίζες της στην αρχαία ελληνική μουσική. Η μελωδία και ο ρυθμός της την έκαναν ιδιαίτερα αγαπητή σε όλη την Ελλάδα.
Ιστορία της θρακιώτικης μουσικής
Αρχαιότητα
Ο Ορφέας, μεγάλος μουσικός της Ελληνικής μυθολογίας, καταγόταν από την Θράκη. Ο Όμηρος αναφέρει ότι η λατρεία των Μουσών ξεκίνησε από την Θράκη και εξαπλώθηκε η μουσική μέσω των Θρακών παντού. Ο θεός Απόλλωνας, προστάτης της μουσικής και των τεχνών , λατρευόταν ιδιαίτερα στην περιοχή όπως μαρτυρούν τα ιερά και τα μαντεία που έχουν διασωθεί. Επίσης, ο Πάνας και ο Διόνυσος είχαν και αυτοί ιδιαίτερη θέση στα μουσικά δρώμενα της Θράκης.
Νεότερα χρόνια
Οι Θρακιώτες διακρίθηκαν για την αγάπη προς την μουσική γράφοντας ιδιαίτερους ήχους ειδικά μετά τα βυζαντινά χρόνια. Σήμερα τα είδη μουσικής τους είναι πολλά.
Το τραγούδι της Θράκης
Η μουσική Θράκης διακρίνεται στις εξής κατηγορίες:
Η ανατολική μουσική είναι πιο πρόσχαρη με έντονη μελωδικότητα και παρουσιάζει αρκετά κοινά στοιχεία με την παραδοσιακή μικρασιάτικη μουσική κυρίως με της Κωνσταντινούπολης όπου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την βυζαντινή μουσική. Η βόρεια μουσική έχει πιο πολλά βαλκανικά χαρακτηριστικά αλλά και πάλι παρουσιάζει μια μικρή επιρροή από τη βυζαντινή. Η δυτική μουσική της έχει βυζαντινή απόχρωση αλλά και βαλκανική επιρροή. Συνεπώς, διαφέρει έντονα από την υπόλοιπη μουσική στον ελλαδικό χώρο και την κάνει πιο ξεχωριστή. Έχει γρήγορους ρυθμούς και μεγάλη ποικιλία.
Αρχαιότητα
Ο Ορφέας, μεγάλος μουσικός της Ελληνικής μυθολογίας, καταγόταν από την Θράκη. Ο Όμηρος αναφέρει ότι η λατρεία των Μουσών ξεκίνησε από την Θράκη και εξαπλώθηκε η μουσική μέσω των Θρακών παντού. Ο θεός Απόλλωνας, προστάτης της μουσικής και των τεχνών , λατρευόταν ιδιαίτερα στην περιοχή όπως μαρτυρούν τα ιερά και τα μαντεία που έχουν διασωθεί. Επίσης, ο Πάνας και ο Διόνυσος είχαν και αυτοί ιδιαίτερη θέση στα μουσικά δρώμενα της Θράκης.
Νεότερα χρόνια
Οι Θρακιώτες διακρίθηκαν για την αγάπη προς την μουσική γράφοντας ιδιαίτερους ήχους ειδικά μετά τα βυζαντινά χρόνια. Σήμερα τα είδη μουσικής τους είναι πολλά.
Το τραγούδι της Θράκης
Η μουσική Θράκης διακρίνεται στις εξής κατηγορίες:
Η ανατολική μουσική είναι πιο πρόσχαρη με έντονη μελωδικότητα και παρουσιάζει αρκετά κοινά στοιχεία με την παραδοσιακή μικρασιάτικη μουσική κυρίως με της Κωνσταντινούπολης όπου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την βυζαντινή μουσική. Η βόρεια μουσική έχει πιο πολλά βαλκανικά χαρακτηριστικά αλλά και πάλι παρουσιάζει μια μικρή επιρροή από τη βυζαντινή. Η δυτική μουσική της έχει βυζαντινή απόχρωση αλλά και βαλκανική επιρροή. Συνεπώς, διαφέρει έντονα από την υπόλοιπη μουσική στον ελλαδικό χώρο και την κάνει πιο ξεχωριστή. Έχει γρήγορους ρυθμούς και μεγάλη ποικιλία.
Οι χοροί της Θράκης
Το ιδιαίτερο ύφος της Θράκης, οι ιδιάζουσες μελωδικές γραμμές, καθώς και οι κινήσεις των χορών δίνουν στη περιοχή μια ιδιαιτερότητα που διαφέρει πολύ από αυτή του υπόλοιπου Ελλαδικού χώρου. Οι παραδοσιακοί Θρακιώτικοι χοροί είναι συνήθως γρήγοροι σε ρυθμό και είναι κυρίως κυκλικοί χοροί στους οποίους οι άντρες χορεύουν πρώτοι στη σειρά.
Ζωναράδικος
Ο χορός αυτός συνοδεύεται από μουσική σε εξάσημο (6/8) ρυθμό, ο χορός αναπτύσσεται σε κύκλο και χαρακτηρίζεται από τη σταυρωτή σύνδεση από τα ζωνάρια. Όταν ο χορός γινόταν πιο γρήγορος δεν τους βόλευε το χαρακτηριστικό κράτημα και πιάνονταν πολλές φορές από τους ώμους.
Μπαϊντούσκα
Είναι ζωηρός χορός που χορεύεται από άνδρες και γυναίκες σ’ ολόκληρη τη Θράκη. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την ερμηνεία γης ονομασίας του χορού. Ο χορός έχει δέκα βήματα, τα οποία τα χωρίζουμε σε τρία μέρη: Αντίθετα από τη φορά, επιτόπου και προς τη φορά.
Μαντηλάτος
Το όνομα Μαντηλάτος προέρχεται από το μαντήλι που κρατάνε οι χορευτές. Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες οι οποίοι κρατούν μαντίλια. Είναι αντικριστός χορός και γι’ αυτό λέγεται και καρσιλαμάς (καρσί = αντίκρυ). Χορεύεται κυρίως στους γάμους, όταν οι συγγενείς πηγαίνουν να πάρουν τη νύφη ή τον κουμπάρο για την εκκλησία. Γνωστά τραγούδια και οργανικά σε μαντηλάτο είναι: Το Μαργούδι κι ο Αλεξανδρής, Σ' αυτά τα σπίτια τα μαρμαρένια.
Συγκαθιστός
Πρόκειται για έναν ζευγαρωτό ελεύθερο χορό. Χορεύεται συνήθως αντικριστά από δύο άντρες ή δύο γυναίκες ή ανάκατα. Χορεύεται σε πανηγύρια και στους γάμους, όταν πηγαίνουν να πάρουν τη νύφη. Την ονομασία του οφείλει στο ότι το βήμα του χορευτή ημικάθεται μια στο δεξιό και μια στο αριστερό πόδι.
Γίκνα
Είναι σκοπός του γάμου και παιζόταν το Σάββατο το βράδυ στο σπίτι του γαμπρού και της νύφης όπου οι κοπέλες κάνανε το έθιμο της Γίκνας ή Κνάς. Οι κοπέλες που ήταν συγγενείς του γαμπρού και της νύφης βάφανε τα χέρια τους με μια πορτοκαλί μπογιά που την ονόμαζαν Γίκνα. Γίκνα ήταν ένα πήλινο πιάτο με αλεύρι που είχε από πάνω μια κουλούρα με τρία αναμμένα κεριά. Για να πάρει κανείς το χορό έπρεπε να βάλει χρήματα.
Λαγίτικος
Είναι ένας χορός που αναπαριστά το κυνήγι του λαγού. Είναι κυκλικός και χορευόταν παλαιότερα στα βραδινά γλέντια του γάμου, για να δημιουργήσει ευθυμία και χαλάρωση στην υπερένταση της ημέρας.
Το ιδιαίτερο ύφος της Θράκης, οι ιδιάζουσες μελωδικές γραμμές, καθώς και οι κινήσεις των χορών δίνουν στη περιοχή μια ιδιαιτερότητα που διαφέρει πολύ από αυτή του υπόλοιπου Ελλαδικού χώρου. Οι παραδοσιακοί Θρακιώτικοι χοροί είναι συνήθως γρήγοροι σε ρυθμό και είναι κυρίως κυκλικοί χοροί στους οποίους οι άντρες χορεύουν πρώτοι στη σειρά.
Ζωναράδικος
Ο χορός αυτός συνοδεύεται από μουσική σε εξάσημο (6/8) ρυθμό, ο χορός αναπτύσσεται σε κύκλο και χαρακτηρίζεται από τη σταυρωτή σύνδεση από τα ζωνάρια. Όταν ο χορός γινόταν πιο γρήγορος δεν τους βόλευε το χαρακτηριστικό κράτημα και πιάνονταν πολλές φορές από τους ώμους.
Μπαϊντούσκα
Είναι ζωηρός χορός που χορεύεται από άνδρες και γυναίκες σ’ ολόκληρη τη Θράκη. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την ερμηνεία γης ονομασίας του χορού. Ο χορός έχει δέκα βήματα, τα οποία τα χωρίζουμε σε τρία μέρη: Αντίθετα από τη φορά, επιτόπου και προς τη φορά.
Μαντηλάτος
Το όνομα Μαντηλάτος προέρχεται από το μαντήλι που κρατάνε οι χορευτές. Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες οι οποίοι κρατούν μαντίλια. Είναι αντικριστός χορός και γι’ αυτό λέγεται και καρσιλαμάς (καρσί = αντίκρυ). Χορεύεται κυρίως στους γάμους, όταν οι συγγενείς πηγαίνουν να πάρουν τη νύφη ή τον κουμπάρο για την εκκλησία. Γνωστά τραγούδια και οργανικά σε μαντηλάτο είναι: Το Μαργούδι κι ο Αλεξανδρής, Σ' αυτά τα σπίτια τα μαρμαρένια.
Συγκαθιστός
Πρόκειται για έναν ζευγαρωτό ελεύθερο χορό. Χορεύεται συνήθως αντικριστά από δύο άντρες ή δύο γυναίκες ή ανάκατα. Χορεύεται σε πανηγύρια και στους γάμους, όταν πηγαίνουν να πάρουν τη νύφη. Την ονομασία του οφείλει στο ότι το βήμα του χορευτή ημικάθεται μια στο δεξιό και μια στο αριστερό πόδι.
Γίκνα
Είναι σκοπός του γάμου και παιζόταν το Σάββατο το βράδυ στο σπίτι του γαμπρού και της νύφης όπου οι κοπέλες κάνανε το έθιμο της Γίκνας ή Κνάς. Οι κοπέλες που ήταν συγγενείς του γαμπρού και της νύφης βάφανε τα χέρια τους με μια πορτοκαλί μπογιά που την ονόμαζαν Γίκνα. Γίκνα ήταν ένα πήλινο πιάτο με αλεύρι που είχε από πάνω μια κουλούρα με τρία αναμμένα κεριά. Για να πάρει κανείς το χορό έπρεπε να βάλει χρήματα.
Λαγίτικος
Είναι ένας χορός που αναπαριστά το κυνήγι του λαγού. Είναι κυκλικός και χορευόταν παλαιότερα στα βραδινά γλέντια του γάμου, για να δημιουργήσει ευθυμία και χαλάρωση στην υπερένταση της ημέρας.
Μουσικοί Δημιουργοί
Μάνος Χατζιδάκις
Ο λόγος για την μεγαλύτερη μουσική ιδιοφυΐα της Ελλάδας. ο Μάνος Χατζιδάκις, γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου του 1925 στην Ξάνθη, «τη διατηρητέα κι όχι την άλλη, τη φριχτή, που χτίστηκε μεταγενέστερα από τους εσωτερικούς της ενδοχώρας μετανάστες», όπως έλεγε και ο ίδιος. Πολλά από τα εκατοντάδες έργα του αναγνωρίζονται σήμερα ως κλασικά.
Ανέστης Λογοθέτης
Γεννήθηκε στις 27 Οκτώβρη του 1921 στον Πύργο της Ανατ. Ρωμυλίας και είναι συνθέτης ελληνικής καταγωγής, που δραστηριοποιήθηκε στην Αυστρία, όπου και πέθανε. Θεωρείται από τους πιο σημαντικούς πρωτοπόρους συνθέτες του 20ου αιώνα. Άφησε μια πλούσια μουσική κληρονομιά με ρηξικέλευθες προτάσεις σύζευξης εικόνας, ήχου και λόγου. Έγινε παγκοσμίως γνωστός όχι μόνο για το αξιόλογο έργο του αλλά και για το ιδιόμορφο σύστημα γραφικής σημειογραφίας που ανέπτυξε στα τέλη της δεκαετίας του '50.
Χρόνης Αϊδονίδης
Είναι μουσικός και τραγουδιστής Ελληνικών Δημοτικών τραγουδιών από ένα χωριό κοντά στο Διδυμότειχο. Για την προσφορά του στον ελληνικό πολιτισμό έχει διακριθεί και τιμηθεί από πολλούς φορείς, δήμους και πολιτιστικούς συλλόγους της Ελλάδας και του εξωτερικού. Η νομαρχία Έβρου ανακήρυξε το έτος 2009, ως «Έτος Χρόνη Αηδονίδη» και διοργάνωσε προς τιμήν του ημερίδα και διαφόρες συναυλίες στον Έβρο.
Θανάσης Γκαϊφύλλιας
Ο τραγουδοποιός γεννήθηκε στις 25 Οκτωβρίου του 1947 στο Σουφλί του Έβρου. Έγινε γνωστός τη δεκαετία του '70 με τραγούδια «κοινωνικού ρομαντισμού», τραγούδια με ροκ ύφος, που μιλούσαν με άμεσο και σαφή τρόπο για τα προβλήματα των ανθρώπων της γενιάς του, μέσα από μελωδίες και στίχους του ίδιου και με όπλο την χαρακτηριστική εκφραστική φωνή του.
Μάνος Χατζιδάκις
Ο λόγος για την μεγαλύτερη μουσική ιδιοφυΐα της Ελλάδας. ο Μάνος Χατζιδάκις, γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου του 1925 στην Ξάνθη, «τη διατηρητέα κι όχι την άλλη, τη φριχτή, που χτίστηκε μεταγενέστερα από τους εσωτερικούς της ενδοχώρας μετανάστες», όπως έλεγε και ο ίδιος. Πολλά από τα εκατοντάδες έργα του αναγνωρίζονται σήμερα ως κλασικά.
Ανέστης Λογοθέτης
Γεννήθηκε στις 27 Οκτώβρη του 1921 στον Πύργο της Ανατ. Ρωμυλίας και είναι συνθέτης ελληνικής καταγωγής, που δραστηριοποιήθηκε στην Αυστρία, όπου και πέθανε. Θεωρείται από τους πιο σημαντικούς πρωτοπόρους συνθέτες του 20ου αιώνα. Άφησε μια πλούσια μουσική κληρονομιά με ρηξικέλευθες προτάσεις σύζευξης εικόνας, ήχου και λόγου. Έγινε παγκοσμίως γνωστός όχι μόνο για το αξιόλογο έργο του αλλά και για το ιδιόμορφο σύστημα γραφικής σημειογραφίας που ανέπτυξε στα τέλη της δεκαετίας του '50.
Χρόνης Αϊδονίδης
Είναι μουσικός και τραγουδιστής Ελληνικών Δημοτικών τραγουδιών από ένα χωριό κοντά στο Διδυμότειχο. Για την προσφορά του στον ελληνικό πολιτισμό έχει διακριθεί και τιμηθεί από πολλούς φορείς, δήμους και πολιτιστικούς συλλόγους της Ελλάδας και του εξωτερικού. Η νομαρχία Έβρου ανακήρυξε το έτος 2009, ως «Έτος Χρόνη Αηδονίδη» και διοργάνωσε προς τιμήν του ημερίδα και διαφόρες συναυλίες στον Έβρο.
Θανάσης Γκαϊφύλλιας
Ο τραγουδοποιός γεννήθηκε στις 25 Οκτωβρίου του 1947 στο Σουφλί του Έβρου. Έγινε γνωστός τη δεκαετία του '70 με τραγούδια «κοινωνικού ρομαντισμού», τραγούδια με ροκ ύφος, που μιλούσαν με άμεσο και σαφή τρόπο για τα προβλήματα των ανθρώπων της γενιάς του, μέσα από μελωδίες και στίχους του ίδιου και με όπλο την χαρακτηριστική εκφραστική φωνή του.
