Η ονομασία της προέρχεται από το γεγονός ότι οι ιδρυτές της πελέκησαν στα αλήθεια με πείσμα τον βράχο «με ξύλινα εργαλεία κατά εντολή της Παναγίας», για να οικοδομήσουν το θαυμαστό μοναστήρι, ίσως ψηλότερα από όλα στα Θεσσαλικά Άγραφα, στα 1.344 μέτρα υψόμετρο. Στη λάξευση αυτού του βράχου οφείλει το όνομα που της έδωσε ο λαός, Παναγία Πελεκητή.

Η Ιερά Μονή ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα και είναι αφιερωμένη στην Παναγία. Συνδέθηκε στενά με τον ηγούμενο και θεωρούμενο κτήτορα της οσιομάρτυρα Δαμιανό τον Νέο εκ Ριχόβου ή Ρεχόβου, ο οποίος ασκήτευε σε κοίλωμα βράχου και μαρτύρησε στη Λάρισα το 1568.

Λόγω της μεγάλης σπουδαιότητας της αναγνωρίστηκε ως σταυροπηγιακή, υπαγόταν δηλαδή απευθείας στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, με σιγίλιο του 1606 που εξέδωσε ο Πατριάρχης Ραφαήλ ο Β’. Με τα προνόμια τα οποία της παραχωρήθηκαν αύξησε την περιουσία της και τους οικονομικούς της πόρους. Τα έσοδα προέρχονταν κυρίως από την αναπτυγμένη κτηνοτροφία. Σε στενή συνεργασία με την ακμάζουσα τότε Καρίτσα, έδινε δουλειά στους κατοίκους της, απασχολώντας τους στα χωράφια και στα κοπάδια.

Διέθετε πλούσια και σπουδαία βιβλιοθήκη, σπουδαία πηγή γνώσης που δεν έμεινε ανεκμετάλλευτη, αφού οι μοναχοί φρόντιζαν για την εκμάθηση και διάδοση των ελληνικών γραμμάτων. Είναι δε βέβαιο από πληροφορίες και επιστολές ότι οι φωτισμένοι διδάσκαλοι του Γένους Ευγένιος Γιαννούλης και ο άξιος μαθητής του, Αναστάσιος Γόρδιος, είχαν άμεση σχέση με το σχολείο που λειτουργούσε στην Πελεκητή και έδειξαν ενδιαφέρον για την πορεία του. Άλλωστε η οδύνη που προκάλεσε στους μοναχούς της Πελεκητής ο θάνατος και των δυο, καταγράφεται σε ενθύμηση στο εξωτερικό τμήμα του νότιου τοίχου του καθολικού της Αναλήψεως.

Πληροφορίες

Είναι επισκέψιμη καθημερινά 10:30-16:00
Τηλέφωνο: 2441094747